بازی‌هایی در زمینه‌ی یوگا برای کودکان

 بازی‌هایی برای تحریکِ احساس و تقویت نیروی تمرکز

یوگا، روشی برای رسیدن به آرامش است که زادگاه اجدادی‌اش سرزمین هند است. یوگا نیز همانند بسیاری از روش‌های رسیدن به آرامش، به بیماران دچار فشار عصبی کمک می‌کند تا دوباره به تندرستی دست یابند. یک استیل بدنی صحیح و هدفمند، همراه با تنفس درست، سبب می‌شود انسان هماهنگ، متعادل و آرام شود و بنابراین دیگران نیز او را دوباره پذیرا شوند. تمرین‌های یوگا، تمرکز را قوی می‌کنند، جنب و جوش بدن و توانایی حس بینایی را پرورش و خودآگاهی را افزایش داده و پشتکار، بردباری و تعادل ایستا را آموزش می‌دهند. با یوگا، نیروی تازه‌ای به بدن داده می‌شود.
از آن‌جا که یوگا فشارِ روانیِ ناشی از کار و خستگی را به همراه ندارد، تمرین‌های مربوط به آن شادی فراوانی می‌آفریند. هر یوگاکارِ کوچک، پس از مدتی کوتاه، پیروزی را احساس می‌کند، تندرستی‌اش افزایش می‌یابد، بدنش سرشار از نیرو می‌شود، بردباری‌اش زیاد و تحرکش بیشتر شده و کارایی ذهنی‌اش بالا می‌رود. توانایی احساس بهبود می‌یابد و کودک می‌تواند بدون مانع، به کامیابی در پرورش جسم و روح خود دست یابد.
تذکر: تمرین‌ها باید با کودکانِ پنج سال به بالا صورت گیرد چون آن‌ها تازه در این سن می‌توانند تک تکِ تمرین‌ها را به درستی انجام دهند. تمام تمرین‌ها باید با پای برهنه صورت گیرند تا به احساس بهتری از بدن و ارتباط مطمئنی با زمین دست یافت.

هدف:

افزایش اعتماد به نفس؛ تقویت پشتکار، تمرکز، حسی بینایی؛ آموزشِ رفتار حرکتی و تنفس؛ تقویت تعادل ایستا
تذکر: در هنگام اجرای پیشنهادهای بازی، کودکان باید لباس مناسبی پوشیده باشند، چون در غیر این صورت نمی‌توانند، تمرین‌ها را به درستی انجام دهند. پاهای برهنه به فرد تمرین‌کننده حالتِ اطمینان می‌دهد. هر کودک باید حصیر ورزشی خود، متّکا یا نمدِ ورزشی خویش را داشته باشد.

تمرین ورود: تنفسِ «ها»

هدف:

تقویت نیروی تمرکز؛ برطرف کردنِ گرفتگی عضلات و آموزش بینایی
بچّه‌ها با پاهایی باز راست بر روی حصیری می‌ایستند. هنگامِ دم دست‌ها را تا هر جا که ممکن باشد به طرف بالا دراز می‌کنند. سپس با یک صدایِ «های» بلند، دست‌ها را به پایین می‌اندازند و نفس را بیرون می‌دهند. دست‌ها را تکان می‌دهند. در این حالت، سه بار نفس می‌کشند. بار چهارم، دست‌ها را دوباره بالا می‌برند و همانند روند گفته شده در سطور بالا، عمل می‌کنند.

درختی از بچّه‌ها

هدف:

آموزشِ توانایی و قدرت ذهنی ستون فقرات، مفصلِ تهیگاه و استخوان کِتف، افزایش تعادل، رفتارِ حرکتی و توالی بینایی.
بچّه‌ها با پاهای باز بر روی حصیری می‌ایستند و شکل یک تنه درخت را می‌سازند. اکنون بر روی پاها و وزنِ خود که با آن محکم بر روی حصیر ایستاده‌اند، تمرکز می‌کنند. خود را با ریشه‌های قوی و محکم، همانند یک درخت به زمین متصل می‌کنند. درخت غذایش را از ریشه‌ها می‌گیرد. آهسته شاخ و برگ‌های خود (دست‌ها) را تا جایی که ممکن باشد بلند می‌کنند. اکنون درخت محکم و مطمئن در زمین فرو رفته است. باد می‌وزد و شاخ و برگ‌ها را به نرمی به این طرف و آن طرف تکان می‌دهد. (دست‌ها، آهسته به این طرف و آن طرف تکان می‌خورند.) باد، به طوفان بدل می‌شود. درخت کاملاً به این سو و آن سو خم می‌شود (بالاتنه به این سو و آن سو حرکت می‌کند.) طوفان تمام می‌شود. فقط هنوز باد ملایمی می‌وزد، شاخ و برگ‌ها در باد می‌رقصند (دست‌ها به نرمی به این طرف و آن طرف تکان می‌خورند.) اکنون باد آرام می‌گیرد و خورشید سر بر می‌کند (بچه‌ها کاملاً آرام ایستاده‌اند) درخت از خورشید گرما می‌گیرد (بچّه‌ها نفس عمیق می‌کشند.)

خروس

هدف:

افزایش قدرت ذهنی، رفتار حرکتی و توالی بینایی، تقویت استخوان کتف.
بچّه‌ها با پاهای باز، راست بر روی حصیری می‌ایستند. کمر همانند یک چوب دستی راست است و نگاه رو به سوی جلوست.
اکنون بچّه‌ها دست‌ها را از دو طرف خود بلند می‌کنند. نوک انگشتان را تا هر جا که ممکن باشد دراز می‌کنند و از بدن دور می‌سازند. در این حالت، چندین بار نفس عمیق می‌کشند. در هنگام نفس کشیدن، می‌توان صدای خروس درآورد. در پایان، دست‌ها همانند بال پرندگان، چندین بار بالا و پایین زده می‌شوند.

کوه

هدف:

آموزش تحرک، تمرکز و توالی بینایی و همچنین آموزش تنفّس.
بچّه‌ها با پاهای ضربدری راست بر روی تشک می‌ایستند. آن‌ها بر روی نوک پنجه‌ی پای خود تمرکز می‌کنند و آگاهانه هر دو پای خویش را حس می‌کنند. بچّه‌ها با اطمینان بر روی تشک ایستاده و وزن خود را یکسان به هر دو پا تقسیم کرده‌اند. اکنون چند بار دم و بازدم می‌کنند. به جلو خم می‌شوند و سعی می‌کنند نوک انگشتان دست خود را به نوک انگشت پا برسانند. دست راست پای چپ و دست چپ، پای راست را لمس می‌کند. در فاصله‌ی بین لمس کردن نوک انگشتان پا، دوباره راست می‌ایستند و تمرکز می‌کنند.

قورباغه

هدف:

تقویت تعادل، توالی بینایی، برطرف کردن گرفتگی عضلات مربوط به تنفس، تقویت عضلات پا و تهیگاه و تقویت نیروی تمرکز.
بچّه‌ها با پاهای باز چمباتمه می‌زنند و ابتدا با دست‌های خود به زمین تکیه می‌دهند تا تعادل خود را حفظ کنند. کف پا کاملاً به زمین چسبیده است. به محض آنکه بدن حالت درستی گرفت، بچّه‌ها دست‌ها را از روی زمین بر می‌دارند و جلوی سینه روی هم می‌گذارند. سر را بالا می‌برند و مستقیم به جلو نگاه می‌کنند.

تکان دادن

هدف:

شُل کردن تمام بدن، رهایی از فشار عصبی و عدم قدرت تمرکز، ایجاد شادی.
بچّه‌ها راست می‌ایستند و دست‌ها را به صورت کاملاً شُل آویزان می‌کنند. اکنون تمام بدن، دست، پا، سر، بازو را به صورت رها تکان می‌دهند. سپس بدن را از جنب و جوش و تکان می‌اندازند و لحظه‌ای بعد، از نو حرکت می‌دهند.

رقص کمر

هدف:

هماهنگی حرکات بدن، تقویت نیروی تمرکز، شُل کردن عضلات تهیگاهی، ایجاد شادی.
بچّه‌ها راست ایستاده و دست‌ها را دور کمر می‌گذارند. در حالی‌که روی پا ایستاده‌اند، کمرِ خود را می‌چرخانند. بالاتنه و سر را آرام نگه می‌دارند. کمر را چند بار از طرف چپ و راست به گردش در می‌آورند.

اسبِ چوبی متحرک

هدف:

بهبود تعادل، تقویت تنفس و نیروی تمرکز
بچّه‌ها بر روی شکم دراز می‌کشند و دست و پای خود را بلند می‌کنند. سپس نفس عمیق می‌کشند و با سر بلند کرده، به جلو و عقب تاب می‌خورند. در این میان، هر بار به نوبت دست و پا را به زمین تماس می‌دهند.

پرنده

هدف:

تقویت حس کنجکاوی، افزایش اعتماد به نفس، آموزش تمرکز و رفتار حرکتی درشت.
بچّه‌ها در حالی‌که روی پنجه‌ی پای خود متعادل می‌ایستند، سرشان را به جلو می‌کشند. دست‌ها را تا جایی که ممکن باشد، به عقب دراز می‌کنند. سپس دوباره به آرامی روی کف پا می‌ایستند و دست‌ها را کنار بدن آویزان می‌کنند.

هیزم‌شکن

هدف:

تخلیه‌ی نیروی زیادی، کشیدگی ستون فقرات، تقویتِ تنفس، آموزش رفتار حرکتی درشت.
بچّه‌ها با پاهای باز، محکم روی زمین ایستاده‌اند. زانوها تکیه‌گاه آن‌هاست و به آن‌ها فشار می‌آورند، دست‌ها را تا کرده، بالای سر نگه می‌دارند. اکنون به عقب خم می‌شوند و نفس عمیق می‌کشند، سپس دست‌ها را به سمت جلو میان پاها حرکت می‌دهند و نفس را خارج می‌کنند (بازی چندین بار تکرار می‌شود).

بازی‌های دو نفره
سرشویی

هدف:

آرامش و استراحت، بهبود ارتباط‌های اجتماعی، بهبود حس جنبشی- لامسه‌ای، تمرکز بر هم‌گروه خود و بهبود هماهنگی حرکتی بینایی.
بچّه‌ها دو به دو بر روی تشک می‌نشینند. یکی از آن‌ها چهارزانو نشسته، دست‌ها را روی زانو می‌گذارد. نفر دیگر، پشت سر همبازی‌اش با بدنی راست زانو می‌زند و دست‌هایش را روی سر او می‌گذارد. اکنون با حرکت دایره‌وار دست‌ها، سر نفر نشسته را می‌شوید. پس از مدتی، جای دو نفر با هم عوض می‌شود.

طبل

هدف:

بهبود ارتباط‌های اجتماعی، حس جنبشی- لامسه‌ای و هماهنگی حرکتی بینایی؛ شُل کردن عضلات کمر؛ تقویت آرامش؛ افزایش سلامتی.
بچّه‌ها به صورت دو به دو روی تشک می‌نشینند و یکی از آن دو، چهار زانو نشسته، دست‌ها را روی زانو می‌گذارد و تا جایی که ممکن است، سر را به جلو خم می‌کند. کمرش نیز به همین خاطر خم می‌شود. نفر دیگر پشت سر او زانو می‌زند و با مُشت گره کرده، خیلی نرم به پُشت بچّه‌ای که نشسته ضربه می‌زند. ضربه را از شانه‌ها شروع می‌کند و آهسته تا باسن ادامه می‌دهد. پس از مدتی، جای هر دو با هم عوض می‌شوند.
منبع مقاله :
بیرمان، اینگرید؛ (1385)، بازی‌هایی برای تقویت احساس، ترجمه محمّد حبیبی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم